سنسور دریچه گاز یکی از مهمترین قطعات سیستم سوخترسانی خودرو است که وظیفه دارد میزان باز بودن دریچه گاز را به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) اطلاع دهد. این سنسور با تبدیل زاویه پدال گاز به سیگنال ولتاژ، به ECU کمک میکند مقدار مناسب سوخت و هوا را برای احتراق تنظیم کند. خرابی آن باعث مشکلاتی مثل ریپ زدن، نوسان دور موتور و افزایش مصرف سوخت میشود. در این مقاله از یدک پارت با نحوه عملکرد، علائم خرابی و روش تست سنسور دریچه گاز آشنا میشویم و در پایان قیمت و برندهای معتبر بازار ایران را بررسی میکنیم.
- 1. ⚙️ عملکرد و وظیفه سنسور دریچه گاز
- 2. 🧩 انواع سنسور دریچه گاز
- 3. 🚨 علائم خرابی سنسور دریچه گاز
- 4. 🔍 دلایل اصلی خرابی سنسور دریچه گاز
- 5. 🧪 آموزش تست سنسور دریچه گاز با مولتیمتر
- 6. 🔄 زمان تعویض سنسور دریچه گاز
- 7. 💰 قیمت و بهترین برندهای سنسور دریچه گاز در بازار ایران
- 8. 💡 نکات افزایش عمر سنسور دریچه گاز
- 9. ❓ سوالات متداول
- 10. 🏁 جمعبندی و پیشنهاد یدک پارت
⚙️ عملکرد و وظیفه سنسور دریچه گاز
سنسور دریچه گاز (Throttle Position Sensor یا TPS) روی محور دریچه گاز نصب میشود و میزان چرخش آن را به صورت ولتاژ متغیر به ECU ارسال میکند. وقتی پدال گاز فشرده میشود، دریچه بازتر شده و ولتاژ خروجی سنسور افزایش مییابد (مثلاً از ۰.۵ ولت در حالت بسته تا ۴.۵ ولت در حالت باز کامل).
ECU با دریافت این سیگنال، مقدار سوخت تزریقی، زمان جرقه و حتی عملکرد گیربکس اتومات را تنظیم میکند.
🔸 تفاوت در خودروهای سیمی و برقی
در خودروهای قدیمیتر مثل پراید و پژو ۴۰۵، پدال گاز با سیم مکانیکی به دریچه متصل است و سنسور فقط موقعیت دریچه را تشخیص میدهد.
اما در خودروهای جدیدتر مانند پژو ۲۰۶ و دنا EF7، سیستم Drive-by-wire وجود دارد و سنسور بهطور مستقیم با ECU ارتباط دارد و فرمان گاز کاملاً الکترونیکی است.
🧩 انواع سنسور دریچه گاز
نوع سنسور | نحوه عملکرد / سیگنال | مزایا | محدودیتها / نمونه کاربرد |
---|---|---|---|
پتانسیومتری (مقاومتی) | تغییر مقاومت با چرخش محور؛ خروجی ولتاژ تدریجی حدود 0.5 تا 4.5V | ساده و ارزان، سازگاری گسترده با ECUهای قدیمی | سایش مکانیکی و نویز سیگنال؛ حساس به آلودگی. نمونه: پراید، پژو 405/پارس/سمند قدیمی |
اثر هال (Hall Effect) | تشخیص موقعیت با میدان مغناطیسی؛ سیگنال پایدار و بدون تماس | دقت و پایداری بالا، عمر طولانی، مقاومتر به آلودگی | قیمت بالاتر و نیاز به ECU سازگار. نمونه: برخی تیپهای TU5 (206)، EF7، خودروهای جدیدتر داخلی |
خازنی / نوری (بدون تماس) | اندازهگیری زاویه بهصورت کاملاً غیرتماسی (اپتیکی/خازنی) | پاسخ سریع، دوام بسیار بالا، عدم استهلاک | کمیاب و گران؛ عمدتاً در پلتفرمهای مدرن. نمونه: برخی خودروهای وارداتی/لوکس |
ماژول برقی دریچه گاز (ETC/Drive-by-Wire) | پکیج موتور سروو + دو سنسور موقعیت برای ایمنی دوکاناله | کنترل دقیق شتاب، هماهنگی با ESP/کروز؛ امنیت بالاتر | هزینه و حساسیت نصب/کالیبراسیون بالاتر. نمونه: 206 V9، دنا/EF7 جدید، برخی پلتفرمهای پژویی |
در خودروهای داخلی معمولاً از نوع پتانسیومتری یا هال افکت استفاده میشود.
🚨 علائم خرابی سنسور دریچه گاز
خرابی این قطعه معمولاً بهصورت تدریجی اتفاق میافتد و با یکی یا چند مورد از علائم زیر همراه است:
- نوسان دور موتور در حالت درجا
دور موتور بیدلیل بالا و پایین میشود یا در حالت خلاص روی ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ میماند. - تاخیر در گاز خوردن یا کپ کردن خودرو
هنگام فشردن پدال گاز خودرو با تأخیر شتاب میگیرد. - افزایش مصرف سوخت و دود سیاه
ECU مقدار سوخت را اشتباه تنظیم میکند. - روشن شدن چراغ چک موتور
معمولاً با خطاهای P0120 تا P0124 در دیاگ همراه است. - خاموش شدن ناگهانی خودرو در حالت سرد یا توقف
بهویژه در خودروهای پراید و پژو ۴۰۵ رایج است. - تغییر رفتار پدال گاز در خودروهای برقی (TU5 / EF7)
شتاب بیدلیل یا گاز نخوردن موقت.
خرابی سنسور دریچه گاز میتواند باعث ریپ زدن ماشین شود. برای دلایل دیگر و راهحلهای قطعی، این راهنما را ببینید:
علت ریپ زدن ماشین و روشهای رفع آن.
🔍 دلایل اصلی خرابی سنسور دریچه گاز
علت های خرابی سنسور دریچه گاز را در جدول زیر بررسی میکنیم:
علت خرابی | توضیح |
---|---|
فرسودگی داخلی سنسور | بهدلیل تماس مکانیکی مداوم در نوع پتانسیومتری |
آلودگی و دوده در اطراف دریچه | باعث خطا در اندازهگیری زاویه میشود |
رطوبت یا نفوذ آب | در زمستان یا هنگام شستوشوی موتور رایج است |
قطعی یا شل شدن فیش سنسور | باعث ارسال سیگنال ناپایدار به ECU میشود |
نصب اشتباه یا سنسور تقلبی | باعث بروز خطاهای مکرر در سیستم و نوسان دور موتور میشود |
ایراد ECU | در برخی خودروها بهدلیل کالیبراسیون اشتباه ولتاژ مرجع رخ میدهد |
🧪 آموزش تست سنسور دریچه گاز با مولتیمتر
یکی از سادهترین روشها برای اطمینان از سلامت سنسور دریچه گاز، تست آن با مولتیمتر است:
- خودرو را خاموش کنید و فیش سنسور را جدا نکنید.
- ولتاژ بین پایه سیگنال و منفی را اندازه بگیرید.
- در حالت بسته باید حدود ۰.۵ ولت و در حالت باز کامل ۴.۲ تا ۴.۵ ولت باشد.
- اگر ولتاژ ناگهانی قطع یا پرش داشت، سنسور خراب است.
همچنین میتوانید با دیاگ کدهای خطای زیر را بررسی کنید:
- P0120: مدار اصلی سنسور
- P0121: محدوده عملکرد نامناسب
- P0122: ولتاژ پایین سیگنال
- P0123: ولتاژ بالا
- P0124: قطع و وصل مکرر
🔄 زمان تعویض سنسور دریچه گاز
بهطور معمول هر ۸۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر یا در صورت بروز علائم فوق باید سنسور بررسی شود.
در صورت خرابی، تعمیر آن توصیه نمیشود؛ چون دقت اندازهگیری افت میکند و ECU دچار خطاهای مکرر میشود.
💰 قیمت و بهترین برندهای سنسور دریچه گاز در بازار ایران
برند | خودروهای سازگار | کیفیت ساخت | محدوده قیمت (تومان) |
---|---|---|---|
عظام (Ezam) | پژو ۴۰۵، پارس، سمند | عالی، تولید داخلی | ۳۵۰ تا ۴۵۰ هزار |
ایساکو (ISACO) | پژو ۲۰۶، دنا، EF7 | شرکتی و دقیق | ۴۵۰ تا ۵۵۰ هزار |
کروز (CROUSE) | پژو، پراید، سمند، رانا | بالا | حدود ۱ میلیون |
Siemens / Bosch (وارداتی) | خودروهای خارجی | بسیار دقیق | بالای ۱ میلیون |
✅ برای مشاهده مدل دقیق هر خودرو و خرید سنسور اصل، وارد دسته سنسور دریچه گاز در یدک پارت شوید.
💡 نکات افزایش عمر سنسور دریچه گاز
- هر ۱۰ هزار کیلومتر دریچه گاز را تمیز کنید (با اسپری مخصوص).
- از شستوشوی مستقیم موتور با فشار بالا خودداری کنید.
- هنگام نصب سنسور جدید، ECU را ریست کنید.
- از سنسورهای تقلبی با بستهبندی مشابه برندهای اصلی اجتناب کنید.
❓ سوالات متداول
سنسور دریچه گاز قابل تعمیر است؟
خیر. تعمیر باعث تغییر مقاومت داخلی میشود و ECU سیگنال اشتباه دریافت میکند.
آیا تمیز کردن دریچه گاز روی سنسور تأثیر دارد؟
بله. تجمع دوده میتواند زاویه چرخش را مختل کند.
اگر سنسور خراب شود، خودرو روشن میشود؟
در اغلب موارد بله، اما شتاب ضعیف و مصرف بالا خواهید داشت.
تفاوت سنسور برقی و سیمی چیست؟
در نوع برقی فرمان گاز کاملاً دیجیتال است و دقت بالاتری دارد.
🏁 جمعبندی و پیشنهاد یدک پارت
سنسور دریچه گاز قلب هماهنگی میان پدال گاز و موتور است. خرابی آن باعث نوسان دور موتور، افزایش مصرف سوخت و خطای ECU میشود. با یک تست ساده میتوانید از سلامت آن مطمئن شوید و در صورت نیاز، از برندهای عظام، ایساکو یا زیمنس مدل مناسب خودروی خود را از فروشگاه یدک پارت تهیه کنید.
🔗 مشاهده قیمت و خرید سنسور دریچه گاز خودرو