اگر هنگام رانندگی یا ترمز گرفتن متوجه لرزش فرمان میشوید، آن را جدی بگیرید. این لرزش معمولاً از مجموعه چرخ و ترمز یا جلوبندی نشئت میگیرد و گاهی نشانه خرابیهای حساس مثل بلبرینگ چرخ است. در این راهنمای جامع، علتها را بر اساس «سناریو رخداد» مرتب کردهایم، یک ماتریس تشخیص سریع و یک چکلیست ۵ قدمی ارائه دادهایم و در پایان، راهکارهای عملی و راهنماهای خرید قطعات را قرار دادهایم تا بتوانید مشکل را سریع و مطمئن برطرف کنید.
- 1. خلاصه سریع علت لرزش فرمان خودرو
- 2. جدول علائم لرزش فرمان و جمعبندی علتها (ماتریس تشخیص سریع)
- 3. علت لرزش فرمان خودرو در شرایط مختلف (تحلیل بر اساس پیشامد واقعی)
- 4. ✅ چکلیست ۵ مرحلهای تشخیص علت لرزش فرمان خودرو (راهنمای سریع و ایمن)
- 5. موقعیتهای پرتکرار لرزش فرمان و راهحل سریع هرکدام
- 6. نکات اختصاصی لرزش فرمان در خودروهای پرکاربرد ایران
- 7. اشتباهات رایج (و راهحل درست)
- 8. پرسشهای متداول
خلاصه سریع علت لرزش فرمان خودرو
- فقط هنگام ترمز میلرزد: دیسک یا روتور ترمز تاب دارد، پینهای کالیپر گیرپاژ کردهاند یا سطح لنت شیشهای شده است.
- در سرعت ۸۰ تا ۱۱۰ کیلومتر تشدید میشود: احتمال بالانس نبودن چرخها، تایر پلهشده یا رینگ تابخورده وجود دارد.
- در پیچ یا هنگام عبور از دستانداز بدتر میشود: معمولاً به خرابی سیبک، بوش طبق، میلتعادل یا کمکفنر مربوط است.
- همراه با صدای غرّش و داغی توپی چرخ: نشانه خرابی بلبرینگ چرخ است؛ ادامه رانندگی خطرناک است و باید فوراً متوقف شوید.
جدول علائم لرزش فرمان و جمعبندی علتها (ماتریس تشخیص سریع)
وضعیت رخداد | احتمال قویتر | تست سریع | راهکار پیشنهادی |
---|---|---|---|
فقط هنگام ترمز | دیسک/روتور تاب، پین/کالیپر، لنت شیشهای | ترمز پیوسته از ۴۰→۰ در مسیر صاف؛ لرزش فرمان یا پدال را حس کنید؛ ضخامت/تاب دیسک را بررسی کنید | تراش/تعویض دیسک در حد مجاز، سرویس کالیپر (پین و لاستیکک)، تعویض لنت باکیفیت + Bed-in صحیح |
در سرعت ۸۰–۱۱۰ (یا بالاتر) | عدم بالانس، تایر پلهشده، رینگ تاب/خم، اسپیسِر نامناسب | رانندگی با سرعت ثابت در مسیر صاف؛ سپس بالانس دینامیکی هر چهار چرخ و تنظیم باد را انجام دهید | بالانس مجدد، تنظیم فشار باد، جابجایی چرخها برای تست، تعویض تایر/رینگ معیوب، حذف اسپیسِر بیکیفیت |
در پیچ/دستانداز/شتاب | سیبکها، بوشهای طبق، میلتعادل، کمکفنر | روی جک مطمئن، لقی چرخ را بالا-پایین/چپ-راست تست کنید؛ ترک/لهیدگی بوشها و نشتی کمکفنر را ببینید | تعویض قطعه مستهلک، سرویس جلوبندی، سپس میزان فرمان و تنظیم زوایا |
همراه با غرّش یکنواخت و داغی توپی | بلبرینگ چرخ (جلو/عقب) | پس از رانندگی کوتاه، به صدای «ووو» یکنواخت گوش دهید و دمای هاب را لمس کنید (احتیاط!) | تعویض فوری بلبرینگ؛ ادامه رانندگی خطرناک است |
علت لرزش فرمان خودرو در شرایط مختلف (تحلیل بر اساس پیشامد واقعی)
در بسیاری از خودروها، لرزش فرمان بسته به شرایط رانندگی (ترمز، سرعت بالا، پیچ، یا حتی درجا) ظاهر میشود. بنابراین برای تشخیص دقیق علت، باید ببینید لرزش در چه موقعیتی اتفاق میافتد. در ادامه، تمام حالتهای رایج را به تفکیک توضیح دادهایم تا بدانید هر نوع لرزش به کدام بخش خودرو مربوط میشود و چه راهحلی دارد.
۱) لرزش فرمان هنگام ترمز گرفتن
وقتی هنگام ترمزگیری فرمان میلرزد، در بیشتر موارد مشکل از سیستم ترمز جلو است.
علتهای احتمالی:
- دیسک یا روتور تابخورده
- گیرپاژ یا خشکی پینهای کالیپر
- لنت بیکیفیت یا شیشهایشده
🛠️ راهحل:
تراش یا تعویض دیسک (در حد مجاز)، سرویس کامل کالیپر و استفاده از
لنت ترمز باکیفیت که سطح آن بهدرستی بستر (Bed-in) شده باشد.
۲) لرزش فرمان در سرعتهای ۸۰ تا ۱۱۰ کیلومتر در ساعت
اگر لرزش فرمان فقط در سرعت بالا حس میشود، معمولاً علت در چرخ، تایر یا بالانس است.
علتهای احتمالی:
- بالانس نبودن چرخها
- تایر پلهشده یا ساییده
- رینگ تابخورده یا اسپیسِر غیر استاندارد
مقاله بالانس چرخ چیست و چرا اهمیت دارد؟ را بخوانید تا دقیقتر با نحوه تشخیص و تنظیم آن آشنا شوید.
🛠️ راهحل:
بالانس دینامیکی هر چهار چرخ، تنظیم باد طبق دفترچه خودرو و بررسی سلامت رینگها.
در صورت نصب اسپیسِر غیراصل یا بیکیفیت، آن را حذف کنید تا لرزش فرمان کاملاً برطرف شود.
۳) لرزش فرمان در پیچها، دستاندازها یا هنگام شتابگیری
اگر در پیچیدن یا عبور از ناهمواریها فرمان میلرزد، منبع اصلی در جلوبندی و تعلیق خودرو است.
علتهای احتمالی:
- خرابی یا لقی سیبکها
- پارگی بوشهای طبق یا میلتعادل
- خرابی کمکفنر
🛠️ راهحل:
بازدید کامل جلوبندی و سیستم تعلیق، تعویض قطعات مستهلک مانند سیبک، بوش طبق یا کمکفنر
و در پایان انجام میزان فرمان دقیق برای رفع انحراف و حذف لرزش فرمان.
۴) لرزش فرمان درجا یا در دور آرام (تفاوت با لرزش اتاق)
اگر فرمان حتی در حالت ایستاده یا دور پایین موتور میلرزد، ممکن است منشأ آن سیستم انتقال ارتعاش موتور باشد، نه فرمان.
علتهای احتمالی:
- دستهموتورهای ترکخورده یا ضعیف
- نوسان دور موتور به دلیل کثیفی دریچه گاز یا استپر
- احتراق ناقص (شمع یا وایر خراب)
🛠️ راهحل:
بررسی سلامت دستهموتورها، تمیز کردن استپر موتور و دریچه گاز،
و در صورت نیاز تعویض شمعها و وایرها برای کاهش لرزش در حالت درجا یا دور آرام.
✅ چکلیست ۵ مرحلهای تشخیص علت لرزش فرمان خودرو (راهنمای سریع و ایمن)
اگر نمیدانید لرزش فرمان از کجاست، این بخش دقیقاً برای شماست.
در این چکلیست ۵ مرحلهای میتوانید بدون ابزار تخصصی و در کمترین زمان، منبع اصلی لرزش فرمان خودرو را شناسایی کنید.
از بررسی ساده فشار باد تایرها تا تست بلبرینگ چرخ، هر مرحله را طبق جدول زیر انجام دهید تا بفهمید ایراد از کجاست و چه اقدامی لازم است.
قدم | شرح کار | ابزار لازم | نکته ایمنی / حرفهای |
---|---|---|---|
۱ | بررسی فشار باد و الگوی سایش تایرها (پله، ترک یا سایش نامتقارن) | گیج باد، چراغ قوه | باد را طبق دفترچه خودرو تنظیم کنید؛ تایر پلهشده اولین منبع لرزش در سرعت است. |
۲ | بالانس دینامیکی هر چهار چرخ بهویژه پس از پنچرگیری یا جابهجایی تایر | — (دستگاه بالانس در تعمیرگاه) | همیشه هر چهار چرخ را بالانس کنید؛ بالانس ناقص عامل اصلی لرزش در سرعت بالا است. |
۳ | بازدید دیسک، لنت و کالیپر برای تاب، ضخامت و گیرپاژ پینها | کولیس، گریس پین کالیپر | اگر لرزش فقط هنگام ترمز است، این بخش محتملترین منبع مشکل است. |
۴ | تست لقی و سلامت قطعات جلوبندی: سیبک، بوش طبق، میلتعادل و کمکفنر | جک مطمئن، اهرم کوچک | ایمنی روی جک را رعایت کنید؛ لقی محسوس نشانه نیاز به تعویض قطعه است. |
۵ | ارزیابی بلبرینگ چرخ با گوش دادن به صدای «ووو» و بررسی دمای توپی چرخ پس از مسیر کوتاه | — | بلبرینگ خراب میتواند قفل کند؛ در صورت صدا یا داغی غیرطبیعی، سریعاً تعویض شود. |
⚠️ هشدار توقف فوری:
لرزش شدید همراه با کشیدن خودرو به یک سمت، بوی لنت یا داغی غیرطبیعی چرخ = توقف و بررسی فوری.
موقعیتهای پرتکرار لرزش فرمان و راهحل سریع هرکدام
در بسیاری از خودروها، لرزش فرمان بعد از یک تغییر جزئی (مثل پنچرگیری، تعویض لنت یا نصب رینگ جدید) ظاهر میشود.
در این بخش، رایجترین سناریوهای بروز لرزش فرمان را بهصورت خلاصه و کاربردی آوردهایم تا سریع بتوانید علت را تشخیص دهید و رفع کنید:
- بعد از پنچرگیری یا جابجایی تایر:
بالانس چرخها معمولاً بههم خورده یا سربهای وزنه بالانس جابهجا شدهاند.
✅ راهحل: بالانس دینامیکی مجدد هر چهار چرخ انجام دهید. - فقط هنگام ترمزگیری از سرعت بالا:
معمولاً علت از تابداشتن دیسک ترمز یا خرابی کالیپر است.
✅ راهحل: تراش یا تعویض دیسک، سرویس کامل کالیپر و استفاده از لنت باکیفیت. - بعد از تعویض لنت یا دیسک ترمز:
اگر لرزش تازه بعد از تعمیرات ترمز ایجاد شده، احتمال دارد نصب صحیح انجام نشده باشد یا بستر لنت (Bed-in) رعایت نشده باشد.
✅ راهحل: نصب مجدد با گشتاور استاندارد پیچها و اجرای فرآیند Bed-in برای لنت جدید. - در صبحهای سرد یا بعد از توقف طولانی:
ممکن است تایرها دچار فلتاسپات موقتی شده باشند (صاف شدن سطح تماس در محل توقف).
✅ راهحل: پس از چند کیلومتر رانندگی معمولاً برطرف میشود؛ اگر ادامه داشت، تایر بررسی یا تعویض شود. - بعد از نصب رینگ اسپرت یا اسپیسر:
هممرکزی (Centering) چرخ و کیفیت اسپیسر نقش حیاتی دارد. اسپیسر یا رینگ بیکیفیت باعث لرزش در سرعت بالا میشود.
✅ راهحل: بررسی تراز دقیق رینگ، حذف اسپیسر غیراستاندارد و بالانس مجدد دقیق.
نکات اختصاصی لرزش فرمان در خودروهای پرکاربرد ایران
نوع و محل بروز لرزش فرمان در هر خودرو متفاوت است؛ چون طراحی سیستم تعلیق، وزن جلو و نوع قطعات مصرفی در مدلهای مختلف فرق دارد. در ادامه، نکات مخصوص سه خودروی پرفروش بازار ایران را بخوانید تا سریعتر علت را پیدا کنید 👇
لرزش فرمان در پراید:
در پراید، بوشهای طبق جلو و سیبک فرمان زودتر از سایر خودروها فرسوده میشوند. این فرسودگی باعث لرزش فرمان در سرعت متوسط و هنگام عبور از دستاندازها میشود.
✅ نکته: بالانس دقیق هر چهار چرخ و استفاده از رینگ استاندارد و سالم برای جلوگیری از لرزش حیاتی است.
لرزش فرمان در پژو ۲۰۶ (TU5):
در این مدل، لرزش هنگام ترمزگیری معمولاً به دلیل تاب داشتن دیسک ترمز جلو است. همچنین، بلبرینگ چرخ جلو از قطعاتی است که در صورت خرابی، هم لرزش و هم صدای غرّش تولید میکند.
✅ نکته: هر بار تعویض لنت یا دیسک، حتماً بالانس و هممرکزی چرخ را نیز بررسی کنید.
لرزش فرمان در سمند EF7:
بهدلیل وزن بالاتر بخش جلویی خودرو و گشتاور موتور EF7، قطعات جلوبندی مثل کمکفنرها، بوشها و میلتعادل سریعتر مستهلک میشوند.
✅ نکته: پس از تعویض هر قطعه در سیستم تعلیق یا فرمان، انجام میزان فرمان دقیق برای جلوگیری از لرزش و انحراف خودرو ضروری است.
اول بالانس چرخها و سیستم ترمز رو بررسی کن؛
اگه قطعهای معیوب بود، از گزینههای زیر خرید مطمئن انجام بده 👇
📞 مشاوره رایگان یدکپارت: …
اشتباهات رایج (و راهحل درست)
- بالانس فقط دو چرخ جلو: همیشه هر چهار چرخ را بالانس کنید.
- نادیده گرفتن لرزش خفیف: معمولاً خفیف شروع میشود و با سایش نابرابر بدتر میگردد.
- تعویض لنت ارزان بیکیفیت: باعث شیشهای شدن/ناصاف شدن سطح و برگشت لرزش.
- بستن پیچها با بکس بادی بدون گشتاورسنج: سبب تاب دیسک و لرزش ترمزی.
پرسشهای متداول
۱) آیا رانندگی با لرزش فرمان خطرناک است؟
بله؛ مخصوصاً اگر لرزش همراه با صدای غرّش یا داغی بیش از حد توپی چرخ باشد. این نشانه خرابی بلبرینگ یا سیستم ترمز است.
✅ در این حالت فوراً رانندگی را متوقف و خودرو را بررسی کنید.
۲) چرا فقط هنگام ترمز گرفتن فرمان میلرزد؟
معمولاً بهدلیل تاب داشتن دیسک ترمز، گیرپاژ پینهای کالیپر یا لنت شیشهایشده است.
✅ راهحل: تراش یا تعویض دیسک، سرویس کامل کالیپر و استفاده از لنت باکیفیت که بهدرستی بستر (Bed-in) شده باشد.
۳) لرزش فقط در سرعت ۸۰ تا ۱۱۰ کیلومتر ظاهر میشود؛ علت چیست؟
احتمال زیاد از بالانس نبودن چرخها، تایر پلهشده یا رینگ تابخورده است.
✅ ابتدا بالانس دینامیکی هر چهار چرخ را انجام دهید و فشار باد را طبق دفترچه خودرو تنظیم کنید.
۴) بعد از پنچرگیری فرمان میلرزد؛ چکار کنم؟
در اغلب موارد، بالانس چرخها بههم خورده یا سربهای وزنه بالانس جابهجا شدهاند.
✅ هر چهار چرخ را مجدداً بالانس کنید و رینگها را از نظر تابدیدگی بررسی نمایید.
۵) چطور بفهمم لرزش از تایر است یا از ترمز؟
اگر لرزش فقط هنگام ترمزگیری اتفاق میافتد، مشکل از سیستم ترمز است.
اما اگر در بازه سرعت خاصی و بدون ترمز احساس میشود، مربوط به تایر، رینگ یا بالانس چرخها است.