با شروع فصل سرد، تمام سیستم‌های خودرو تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرند. کاهش دما باعث تغییر رفتار بنزین، سفت شدن روغن، افت ولتاژ باتری، یخ‌زدگی رادیاتور و کاهش انعطاف قطعات لاستیکی میشود. به همین خاطر، خیلی از مشکلات خودرو مخصوصاً در صبحهای سرد یا هنگام استارت اول روز خودش را نشان میدهد.
در این مقاله یک راهنمای کامل و کاربردی برای خودروهای ایرانی (پراید، پژو ۲۰۶، ۴۰۵، پارس، سمند، دنا، تیبا و ساینا) آماده کرده‌ایم تا علتها، تست‌های سریع و روش‌های جلوگیری از رایج‌ترین مشکلات فصل سرد را بررسی کنیم.
۱. سخت روشن شدن خودرو در صبحهای سرد
یکی از شایعترین مشکلات در فصل زمستان، سخت روشن شدن خودرو بعد از یک شب سرد است. اگر ماشین شما صبحها چند بار استارت میخورد تا روشن شود، معمولاً یکی از موارد زیر مقصر است:
علت‌های اصلی سخت روشن شدن در سرما
- باتری ضعیف یا قدیمی (سرما ولتاژ باتری را کاهش میدهد)
- شمعهای نیمسوز یا کهنه
- کثیف بودن یا گیر کردن استپر موتور
- سفت شدن بیش از حد روغن موتور به‌خاطر گرانروی نامناسب
- خرابی یا خطای سنسور دمای آب (ECU تشخیص اشتباه از دمای موتور دارد)
- بنزین بی‌کیفیت یا کهنه (در خودروهایی که مدت زیادی خوابیده‌اند)
تست سریع ۳۰ ثانیه‌ای (در خانه)
- تست باتری: قبل از استارت، چراغ‌های جلو را روشن کنید؛ اگر نور آن‌ها کم است یا با استارت
- زدن به‌شدت ضعیف میشود، احتمالاً باتری دچار ضعف شده است.
- تست سوخت و استپر: سوئیچ را ۳ بار پشت سر هم باز و بسته کنید (بدون استارت زدن)
- و هر بار چند ثانیه صبر کنید؛ اگر بعد از این کار ماشین راحتتر روشن شد، ممکن است استپر موتور یا پمپ بنزین ضعیف شده باشد.
- تست سنسور دمای آب: اگر خودرو فقط در هوای سرد و صبحها سخت روشن میشود ولی در طول روز (وقتی کمی گرم‌تر است) راحت روشن میشود، احتمال خرابی سنسور دمای آب بیشتر است.
مدل‌محور: در هر خودرو کدام قطعات بیشتر مقصرند؟
- پراید: شایعترین علت، شمعهای کهنه و استپر موتور کثیف است. بنزین بی‌کیفیت هم مشکل را تشدید میکند.
- پژو ۲۰۶ و ۴۰۵ و پارس: در این خودروها خرابی سنسور دمای آب، کویل و پمپ بنزین نسبتاً رایج‌تر است.
- سمند (موتور XU7 و EF7): نسبت به روغن موتور حساس‌تر است؛ استفاده از روغن خیلی غلیظ در زمستان
- میتواند روشن شدن را سخت کند. استپر موتور هم در EF7 زیاد دردسرساز میشود.
- تیبا و ساینا: در این خودروها علاوه بر شمع، کیفیت بنزین و کثیفی دریچه گاز هم در استارت سرد اثر می‌گذارد.
برای کاهش مشکلات استارت سرد، حتماً وضعیت شمع‌ها و باتری را مرتب چک کنید و در صورت نیاز تعویض نمایید:
۲. ریپ زدن و کپ‌کردن خودرو در هوای سرد
اگر خودرو بعد از روشن شدن در سرما ریپ می‌زند، کپ میکند یا گاز نمی‌خورد، معمولاً مشکل فقط از یک قطعه نیست، بلکه ترکیبی از چند عامل است.
علت‌های اصلی ریپ زدن در سرما
- کثیف بودن دریچه گاز و منیفولد هوا
- خرابی یا خطای سنسور MAP (فشار مانیفولد)
- شمع‌ها و کویل ضعیف
- کثیفی یا گیرکردن استپر موتور
- سنسور اکسیژن تنبل یا خراب
مدل‌محور
- پراید: در پراید معمولاً استپر موتور و دریچه گاز کثیف اصلی‌ترین مقصر هستند.
- پژو ۲۰۶: خرابی سنسور MAP و سنسور اکسیژن بیشتر دیده میشود.
- پژو ۴۰۵ و پارس: شمع و کویل ضعیف، مخصوصاً در سرما خودشان را نشان می‌دهند.
- سمند EF7: حساسیت بالایی به تمیزی دریچه گاز و سلامت سنسور MAP دارد.
- تیبا و ساینا: ترکیب استپر کثیف و بنزین بی‌کیفیت، ریپ زدن را تشدید میکند.
اگر ریپ زدن با روشن شدن چراغ چک همراه است، بهتر است خودرو را به دیاگ وصل کنید تا خطاهای سنسورها دقیق مشخص شود. برای آشنایی بیشتر میتوانید مقاله «علائم خرابی استپر موتور» و «علائم خرابی سنسور دریچه گاز» را مطالعه کنید و در صورت نیاز قطعه معیوب را از دسته‌های زیر تهیه کنید:
۳. صدای تسمه دینام در صبحهای سرد
سوت کشیدن یا جیرجیر تسمه دینام در چند دقیقه اول بعد از روشن شدن خودرو در هوای سرد، یکی از شکایت‌های رایج راننده‌هاست.
علت‌های اصلی صدای تسمه در سرما
- شل بودن تسمه دینام یا تنظیم نبودن کشش آن
- خشک شدن و ترک‌خوردگی تسمه کهنه
- خرابی یا خشک شدن بلبرینگ هرزگرد
- شل شدن پایه دینام یا پولیها
- وجود رطوبت روی تسمه و پولیها (باران، برف، شست‌وشوی موتور)
تست سریع تسمه (در تعمیرگاه یا توسط فرد حرفه‌ای)
اسپری کردن مقدار خیلی کم آب روی تسمه در حال کار: اگر صدا برای لحظه‌ای قطع شود، احتمالاً مشکل از خود تسمه (خشکی یا کشش نامناسب) است. اگر با گرم شدن موتور (۲–۳ دقیقه بعد از استارت) صدا کاملاً قطع شود، بلبرینگ هرزگرد یا تسمه در حال لغزش روی پولی است.
مدل‌محور
- پراید: تسمه دینام و تسمه کولر اگر کهنه یا شل باشند، در سرما زودتر صدا می‌دهند.
- پژو ۴۰۵ و پارس: خرابی هرزگرد در این خودروها نسبتاً شایع است.
- پژو ۲۰۶: خرابی پایه موتور و لرزش مجموعه میتواند باعث صدای تسمه شود.
- EF7: تنظیم سفتی تسمه اهمیت زیادی دارد؛ سفتی بیش از حد هم به بلبرینگ‌ها آسیب می‌زند.
برای جلوگیری از این مشکل، تسمه‌ها را در بازه‌های زمانی مشخص بازدید کنید و در صورت مشاهده ترک، خط‌افتادگی یا خشک‌شدن، آن‌ها را تعویض کنید:
صبحها تسمه دینام خودرو سوت می‌کشد یا جیرجیر میکند؟
تسمه خشک، ترک‌خورده یا شل، یکی از رایج‌ترین علت‌های صدای سرد صبحگاهی و افت شارژ دینام است.
👉
خرید تسمه دینام (قیمت به‌روز)
۴. سفت شدن فرمان هیدرولیک در صبحهای سرد
اگر فرمان خودرو در چند دقیقه اول بعد از روشن شدن، سفت‌تر از حالت عادی است، ولی بعد از کمی حرکت نرم میشود، احتمالاً یکی از مشکلات زیر وجود دارد:
علت‌های اصلی سفت شدن فرمان در سرما
- کم شدن سطح روغن هیدرولیک فرمان
- هوا گرفتن سیستم هیدرولیک
- خرابی یا ضعف پمپ هیدرولیک
- خشک شدن بوش‌ها و قطعات لاستیکی جلوبندی
مدل‌محور
- پراید: کاهش سطح روغن و خشک شدن بوش میل فرمان و طبق‌ها زیاد دیده میشود.
- پژو ۴۰۵ و پارس: پمپ هیدرولیک در صورت استفاده از روغن نامناسب سریع‌تر آسیب می‌بیند.
- سمند: بوش‌ها و سیستم جلوبندی در سرما تنش بیشتری را تحمل می‌کنند و زودتر سفت می‌شوند.
- تیبا و ساینا: هوا گرفتن سیستم هیدرولیک هم در سرویس‌های غیر استاندارد رخ میدهد.
در صورت مشاهده تغییر محسوس در نرمی فرمان، سطح روغن هیدرولیک را بررسی کنید و در صورت نیاز، آن را با روغن استاندارد تعویض کنید.
۵. بخاری ماشین خوب گرم نمی‌کند
در فصل سرد، انتظار داریم بخاری خودرو در مدت کوتاهی هوای گرم تولید کند. اگر بعد از چند دقیقه هنوز باد ولرم یا سرد است، باید چند نقطه را بررسی کنید.
علت‌های اصلی ضعیف شدن بخاری
- رسوب گرفتن رادیات بخاری
- کمبود آب رادیاتور یا هوا گرفتن سیستم خنک‌کاری
- خرابی ترموستات (گیر کردن در حالت باز)
- خرابی فشنگی آب یا سنسور دمای مایع خنک‌کننده
- گرفتگی مسیر آب بخاری یا عملکرد نادرست دریچه‌های تهویه داخل کابین
بر اساس مدل خودرو
- پراید: رادیات بخاری در پراید نسبتاً زود رسوب می‌گیرد.
- پژو ۲۰۶، ۴۰۵ و پارس: ترموستات و فشنگی آب بیشترین نقش را در گرمایش بخاری دارند.
- EF7 و دنا: در این موتورها خرابی سنسور دما و مشکلات هواگیری سیستم خنک‌کننده بیشتر دیده میشود.
۶. یخ‌زدگی رادیاتور و مشکلات ضدیخ
اگر نسبت ضدیخ به آب رادیاتور درست نباشد، در دماهای خیلی پایین ممکن است رادیاتور یا شیلنگ‌ها یخ بزنند و حتی به بلوک موتور آسیب برسد.
علت‌های اصلی مشکلات ضدیخ
- استفاده از ضدیخ کم (مثلاً فقط ۲۰٪ داخل مدار)
- مخلوط کردن چند نوع ضدیخ نامرغوب با هم
- هواگیری ناقص پس از تعویض ضدیخ
- ضعیف شدن واترپمپ و گردش نامناسب مایع خنک‌کننده
- خرابی ترموستات و گردش دائمی مایع بدون رسیدن به دمای ایده‌آل
معمولاً نسبت ۴۰ تا ۵۰ درصد ضدیخ استاندارد + آب مقطر برای بیشتر خودروهای داخلی در فصل سرد کافی است.
بخار گرفتن شیشه‌ها یکی از آزاردهنده‌ترین مشکلات زمستانی است، چون مستقیماً روی دید راننده اثر می‌گذارد.
علت‌های اصلی بخار گرفتن شیشه‌ها
- رطوبت بالای داخل کابین (لباس خیس، کف‌پوش خیس، نشت آب)
- عدم گردش هوای مناسب داخل کابین
- خاموش بودن کولر هنگام استفاده از بخاری
- کثیفی یا گرفتگی فیلتر کابین (فیلتر تهویه مطبوع)
ترفند سریع برای رفع بخار شیشه
- بخاری را روی حالت شیشه جلو تنظیم کنید.
- کولر را همزمان روشن کنید (هوای گرم + کولر = خشک شدن بخار).
- در صورت امکان، برای چند دقیقه گردش هوای بیرون را فعال کنید تا رطوبت داخل کاهش یابد.
۸. مشکلات لاستیک‌ها و ترمز در فصل سرد
در هوای سرد، سطح جاده لغزنده‌تر و چسبندگی لاستیک کمتر میشود. اگر لاستیک‌ها کهنه یا خشک باشند، خطر سر خوردن به‌خصوص در ترمزهای ناگهانی بیشتر است.
نکات مهم درباره لاستیک و ترمز در زمستان
- کاهش فشار باد لاستیک در سرما طبیعی است؛ باد لاستیک‌ها را طبق توصیه کارخانه تنظیم کنید.
- لاستیک‌های قدیمی و خشک، در سرما زودتر ترک می‌خورند و چسبندگی کمتری دارند.
- لنت ترمز بی‌کیفیت در هوای سرد ممکن است صدای بیشتری تولید کند و قدرت ترمزگیری را کاهش دهد.
- کیفیت روغن ترمز هم در پاسخ‌گویی سیستم ترمز در سرما مؤثر است.
قصد سفر در جاده‌های سرد و کوهستانی دارید؟
قبل از حرکت حتماً از سلامت لنت ترمز، لاستیک‌ها و کیفیت روغن ترمز مطمئن شوید.
چسبندگی لاستیک و قدرت ترمزگیری در هوای سرد اهمیت بیشتری دارد.
👉
خرید لنت ترمز
👉
خرید روغن ترمز
۹. چک‌لیست آماده‌سازی خودرو برای زمستان
قبل از شروع فصل سرد یا سفر در هوای زمستانی، این چک‌لیست را مرحله‌به‌مرحله انجام دهید. میتوانید آن را چاپ کنید یا نسخه PDF را همیشه داخل خودرو همراه خود داشته باشید.
- بررسی سطح ضدیخ و نسبت صحیح آب و ضدیخ
- تست باتری و در صورت نیاز، تعویض قبل از شروع سرما
- بازدید و در صورت لزوم تعویض شمع‌ها
- بررسی وضعیت تسمه دینام و تسمه کولر
- تنظیم فشار باد لاستیک‌ها طبق استاندارد
- تست عملکرد بخاری و کولر (برای بخارگیری شیشه‌ها)
- بررسی وضعیت پمپ بنزین و فیلتر بنزین در خودروهای با کارکرد بالا
- بازدید فیلتر هوا و فیلتر کابین
- کنترل سطح و کیفیت روغن موتور
- بررسی تیغه‌های برف‌پاک‌کن و در صورت نیاز، تعویض آن‌ها
- کنترل روغن ترمز و عملکرد سیستم ABS (در صورت وجود)
- همراه داشتن کابل باتری به باتری، جک سالم و آچار چرخ
سوالات متداول درباره مشکلات خودرو در فصل سرد
۱. چرا ماشینم صبحهای سرد سخت روشن میشود؟
شایعترین علتها باتری ضعیف، شمع نیمسوز و استپر موتور کثیف هستند. در بعضی خودروها خرابی سنسور دمای آب هم باعث میشود ECU مخلوط سوخت و هوا را اشتباه تنظیم کند و استارت سخت شود.
۲. در زمستان چه نوع ضدیخی برای خودرو مناسب‌تر است؟
استفاده از ضدیخ استاندارد با برند معتبر و نسبت ۴۰ تا ۵۰ درصد در ترکیب با آب مقطر برای بیشتر خودروهای داخلی مناسب است. مهم‌تر از رنگ ضدیخ، کیفیت و استاندارد بودن آن است.
۳. چرا تسمه دینام فقط صبحها صدا میدهد؟
در هوای سرد، تسمه خشکتر میشود و اگر کمی شل یا کهنه باشد، بیشتر روی پولیها لیز میخورد و صدا تولید میکند. بعد از گرم شدن موتور و نرم شدن تسمه، صدا کم یا قطع میشود. خرابی هرزگرد هم میتواند همین علائم را داشته باشد.
۴. آیا لازم است در زمستان حتماً شمع ایریدیوم بگذارم؟
استفاده از شمع ایریدیوم الزامی نیست، اما کمک میکند استارتزدن در سرما راحتتر شود و جرقه پایدارتر باشد. اگر شمعهای فعلی شما سالم و باکیفیت هستند، نیازی به تعویض فوری نیست؛ اما در سرویس زمستانه میتوانید برای بهبود عملکرد، به شمعهای باکیفیتتر ارتقا دهید.
۵. چرا شیشه‌های خودرو در زمستان سریع بخار می‌گیرند؟
رطوبت بالای داخل کابین، نداشتن گردش هوای مناسب و استفاده نکردن از کولر هنگام روشن بودن بخاری، باعث بخار گرفتن شیشه‌ها میشود. بهترین روش، ترکیب باد گرم بخاری با کولر و تنظیم جهت باد روی شیشه جلو است.
جمع‌بندی: با یک سرویس ساده، ۹۰٪ مشکلات زمستانی را حذف کنید
هوای سرد میتواند مشکلات مختلفی برای خودرو ایجاد کند، اما با یک سرویس ساده و منظم (بررسی باتری، شمع، تسمه دینام، ضدیخ، استپر موتور و سنسورها) می‌توان از بیشتر این مشکلات جلوگیری کرد. اگر خودرو شما علائم خاصی مثل استارت سخت، ریپ زدن، صدای تسمه یا ضعیف بودن بخاری دارد، بهتر است سراغ عیب‌یابی دقیق‌تر بروید.
در مقالات اختصاصی بعدی، هر کدام از این مشکلات را به صورت جداگانه و مدل‌محور بررسی می‌کنیم تا دقیقاً بدانید برای پراید، پژو، سمند، دنا یا تیبا چه قطعاتی بیشتر در فصل سرد مشکل‌ساز می‌شوند و بهترین زمان تعویض آن‌ها چه موقع است.
اگر پس از بررسی خودرو متوجه شدید که برخی قطعات نیاز به تعویض دارند، میتوانید از طریق یدک پارت برای خرید لوازم یدکی ماشین اقدام نمایید. تمام قطعات اصلی موردنیاز را به‌صورت مطمئن تهیه کنید.
