ترموستات خودرو چیست؟ چه عواملی باعث خرابی آن می‌شوند؟

هرآن چه باید در مورد ترموستات خودرو و دلایل خرابی آن بدانید

ترموستات یا دماپای یک قطعه مکانیکی است که در بسیاری از دستگاه‌ها و ماشین‌ها برای ثابت نگه‌داشتن دما استفاده می‌شود. اتومبیل‌ها که با یک موتور قدرتمند کار می‌کنند، جزء ماشین‌هایی هستند که از ترموستات استفاده می‌کنند. نوع ترموستات به‌کاررفته در اتومبیل، وابسته به قدرت موتور و گرمایی است که در حین کار تولید می‌کند. خراب شدن این قطعه، باعث وارد آمدن خسارت‌ به موتور و سایر بخش‌های اتومبیل می‌شود. آشنایی با نشانه‌ها و دلایل خرابی ترموستات، باعث می‌شود تا سریعاً به مکانیک مراجعه یا خودتان مشکل را برطرف کنید.

ترموستات خودرو

باید بدانید که ترموستات هم مثل سایر اجزای خودرو، عمر مفید و مشخصی دارد و بعد از آن باید تعویض شود. شاید برایتان این سؤال پیش‌آمده باشد که اگر این قطعه در خودرو نباشد چه می‌شود؟ تا پایان این مطلب با ما همراه باشید تا تمام اطلاعات لازم در مورد این قطعه بسیار کاربردی و مهم خودروی خود را به دست آورید.

ترموستات خودرو چیست؟

یکی از مهم‌ترین دلایل عملکرد درست خودرو، به خاطر دمای مناسب آن است. اگر این دمای ایدئال به هر دلیلی کمتر یا بیشتر از حد استاندارد باشد، عملکرد خودرو با مشکل روبه‌رو می‌شود. همان‌طور که می‌دانید، در خودرو بخشی به نام رادیاتور وجود دارد که آب موجود در آن به خنک شدن موتور اتومبیل کمک می‌کند.

ترموستات خودرو در مسیر بین موتور و رادیاتور قرار می‌گیرد؛ این قطعه وظیفه دارد تا دمای موتور را روی 85 درجه سانتی‌گراد یا عددی بسیار نزدیک به آن نگه دارد. در این دما، موتور بهترین عملکرد را داشته و تمام اجزای مرتبط به آن در شرایط ایدئال کار می‌کنند.

عملکرد ترموستات در خودرو چگونه است؟

افزایش یا کاهش دمای موتور خودرو، باعث ایجاد مشکلات مختلفی نظیر مصرف بالای سوخت، جوش آوردن خودرو و… می‌شود. ترموستات در فاصله بین رادیاتور و موتور قرار می‌گیرد و عبور جریان آب (و گاهی ماده ضدیخ) را کنترل می‌کند.

زمانی که موتور خودرو دمای پایینی داشته باشد، ترموستات مسیر عبور مایع خنک‌کننده به سمت موتور را می‌بندد تا موتور بیشتر از این خنک نشود. اگر موتور خودرو بیش‌ازاندازه گرم شود، این قطعه مسیر عبور مایع خنک‌کننده را باز می‌کند تا دمای موتور کاهش پیدا کند و به نزدیکی 85 درجه سانتی‌گراد برسد. وظیفه ترموستات خودرو، تنظیم دمای آن در سریع‌ترین زمان ممکن است تا از مشکلات بعدی جلوگیری کند.

عملکرد ترموستات خودرو

ترموستات دارای دمای کاری مشخصی است که دمای موتور خودرو بر اساس آن تنظیم می‌شود. در زمان خرید این قطعه، به دمای کاری و تناسب آن با دمای فعالیت موتور خودروی خود توجه کنید. در ساختار ترموستات یک میله فلزی وجود دارد که به سوپاپ متصل و دور آن با موم یا جیوه احاطه‌شده است. زمانی که دمای دماپای بالا برود، جیوه یا موم موجود در آن ذوب شده و حجم آن زیاد می‌شود. در اثر این فرایند، میله از جای خود حرکت کرده و باعث باز شدن سوپاپ دماپای خودرو می‌شود. زمانی که دمای موتور و دماپای کاهش پیدا کند، این فرایند به‌صورت معکوس انجام‌شده و سبب بسته شدن سوپاپ می‌شود.

* برای خرید آنلاین انواع  ترموستات کلیک کنید *

علائم و نشانه‌های خرابی ترموستات

حالا که با وظیفه بسیار مهم ترموستات در خودرو آشنا شدید، وقت آن رسیده تا با نشانه‌های خرابی آن نیز آشنا شوید. این نشانه‌ها کمک می‌کنند تا در سریع‌ترین زمان ممکن، قطعه خراب را تعمیر یا تعویض کنید.

بعضی از خرابی‌های این قطعه، نشانه‌های واضحی دارند که می‌توانید مطمئن باشید که ایراد تنها از این قطعه است. برای نمونه، مشکلی که معمولاً برای دماپای پیش می‌آید، ازکارافتادن سنسور است. زمانی که سنسور نتواند افزایش دمای موتور را تشخیص دهد، سوپاپ در حالت بسته باقی می‌ماند و جریان مایع وارد موتور نمی‌شود. خنک نشدن موتور باعث افزایش شدید و ناگهانی دمای آن شده و اصطلاحاً خودروی شما جوش می‌آورد.

حالا باید نوع دیگری از خرابی را بررسی کنیم که در آن ترموستات به‌طور کامل خراب نیست و به نظر می‌رسد که وظیفه خود را به‌خوبی انجام می‌دهد. در این موارد که دماپای هنوز فعال است، باید اختلالات خودروی خود را با دقت رسد کنید تا متوجه خرابی آن شوید. در ادامه تعدادی از علائم و نشانه‌های خرابی این قطعه را باهم مرور می‌کنیم.

1 – کاهش و افزایش غیرمعمول غلظت روغن‌موتور

2 – بالا رفتن میزان مصرف روغن خودرو

3 – نشت آب و مایع خنک‌کننده رادیاتور از زیر خودرو

4 – بالا رفتن میزان مصرف سوخت خودرو

5 – فرسایش غیرمعمول سیلندرها در یک بازه زمانی کوتاه

6 – نوسانات غیرعادی دمای خودرو

7 – حرکت بی‌دلیل آمپر خودرو به بالاوپایین

8 – جوش آوردن

9 – کاهش دمای خودرو در فصل‌های سرد سال

10 – روغن‌سوزی

با مشاهده علائمی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، می‌توانید این احتمال را در نظر بگیرید که ترموستات خودرو درست کار نمی‌کند و نیاز به تعمیر یا تعویض آن وجود دارد. ضمن اینکه این موارد از رایج‌ترین علائم خرابی این قطعه هستند، ممکن است نشان‌دهنده مشکلات فنی دیگری هم باشند. با مشاهده این نشانه‌ها به مکانیکی بروید تا خودروی شما به شکل حرفه‌ای بررسی شود.

عواملی که باعث خرابی ترموستات می‌شوند

آیا شما در خرابی ترموستات خودروی خود نقش دارید یا اینکه شرایط محیطی و فیزیکی باعث خرابی آن می‌شوند؟ آیا راهی وجود دارد که بتوان از خرابی این قطعه جلوگیری کرد یا باعث افزایش عمر مفید آن شد؟

در پاسخ باید بگوییم که شما کم‌ترین نقش را در خرابی ترموستات خودرو ایفا می‌کنید. این قطعه اغلب طول عمر بالایی دارد. اگر سیستم خنک‌کننده اتومبیل شما به‌خوبی کار کند، کمتر نیاز به تعویض این قطعه دارید. زمانی که یکی از اعضای این سیستم خراب شود و شما متوجه این خرابی نشوید، امکان خرابی سریع سایر اعضای سیستم خنک‌کننده نظیر ترموستات هم وجود دارد. در ادامه با رایج‌ترین دلایل خرابی ترموستات خودرو آشنا شوید.

1 – استفاده از ترموستات با جنس نامرغوب

2 – به اتمام رسیدن عمر مفید این قطعه

3 – زنگ‌زدگی‌های داخلی بدنه خودرو

4 – وارد آمدن فشاری بیشتر از حد استاندارد به این قطعه

خرید قطعه باکیفیت از فروشگاه‌های معتبر، کنترل بخش داخلی بدنه جهت جلوگیری از زنگ‌زدگی و استفاده اصولی از خودرو، باعث افزایش عمر مفید دماپای می‌شوند.

عمر مفید ترموستات چقدر است و چه زمانی باید تعویض شود؟

عدد دقیقی برای عمر مفید ترموستات وجود ندارد؛ وابسته به نوع خودرو، جنس این قطعه و شرایط کاری و میزان استفاده از خودرو، شاهد طول عمرهای گوناگونی خواهیم بود. مکانیک‌ها، شرکت‌های تولیدی دماپای و افراد متخصص، فاکتورهایی را برای تشخیص زمان تعویض این قطعه معرفی کرده‌اند.

به‌طورمعمول اگر شاهد هیچ‌کدام از علائم خرابی ترموستات خودرو نبودید، سالی یک‌بار یا به ازای طی کردن 40 هزار کیلومتر، آن را تعویض کنید. یکی دیگر از راه‌های تشخیص زمان تعویض این قطعه، آگاهی از دمای استاندارد ترموستات است. برای مثال خودروی پژو را بررسی می‌کنیم. معمولاً دمای موتور این خودرو باوجود یک دماپای سالم تا 90 درجه سانتی‌گراد بالا می‌رود؛ در این دما دهانه دماپای بازشده و شاهد چند درجه کاهش دما و ثبات آن هستیم. این فرایند را می‌توانید به‌سادگی با مشاهده آمپر خودروی خود مشاهده کنید. حالا اگر دمای موتور خودرو به بالاتر از 90 درجه سانتی‌گراد برسد، امکان خرابی و نیاز به تعویض ترموستات خودرو وجود دارد.

استاندارد زمان تعویض دماپای و عمر مفید آن برای سایر خودروها هم، سالی یک‌بار یا به ازای هر 40 کیلومتر است. مانند مثال بالا، باید همیشه دمای استاندارد ترموستات خودروی خود را بدانید. در هرزمانی با مشاهده ایراد در عملکرد این قطعه، سریعاً اقدام به تعویض آن کنید.

اگر ترموستات نباشد چه می‌شود؟!

زمانی که ترموستات یا دماپای را از خودروی خود حذف کنید، مایع خنک‌کننده همواره در مسیر بین موتور و رادیاتور در جریان است. این نوع کارکرد چه در فصل‌های گرم چه در فصل‌های سرد، مشکلاتی را ایجاد می‌کند.

1 – نبود ترموستات در هوای سرد زمستان، باعث می‌شود که بخاری خودروی شما بعد از حدود نیم ساعت کمی گرم شود و همیشه در خودرو احساس سرما داشته باشید.

2 – نبود این قطعه می‌تواند باعث ترک خوردن سر سیلندر و تاب برداشتن سیلندر شود. زمانی که یک مسیر سربالایی را طی می‌کنید و پس‌ازآن وارد سراشیبی می‌شوید، دمای موتور ظرف چند ثانیه از حالت داغ به خنک تغییر می‌کند.

3 – زمانی که موتور خنک است، رادیاتور بی‌دلیل مایع را وارد آن می‌کند که باعث خنک شدن بیش‌ازحد و کاهش عملکرد موتور می‌شود.

4 – زمانی که موتور داغ است، آب به‌اندازه کافی در رادیاتور نمی‌ماند تا خنک شود؛ درنتیجه با پمپاژ آب داغ به داخل موتور، شاهد جوش آمدن آن خواهیم بود.

خرابی ترموستات خودرو

بهترین درجه برای ترموستات چند است؟

ترموستات فابریک خودروهای مختلف در دماهای متفاوتی کار می‌کنند. دهانه این قطعه در بعضی خودروها در دمای 75، در بعضی خودروها در دمای 83 و حتی در بعضی خودروها در دمای 90 درجه سانتی‌گراد باز می‌شود. بهترین درجه برای دماپای، دمای استانداردی است که روی آن ثبت‌شده است.

نحوه تعویض ترموستات خودرو

تعویض دماپای کار نسبتاً ساده‌ای است که اغلب می‌توانید خودتان آن را انجام دهید. در اینجا با روند کلی تعویض این قطعه آشنا می‌شوید. توجه داشته باشید که این کار را زمانی انجام دهید که موتور خنک باشد.

1 – دماپای را روی سر سیلندر خودروی خود پیدا کنید

2 – با باز کردن پیچ بست‌های ترموستات، آن را از سر سیلندر جدا کنید

3 – حالا قطعه جدید را جایگزین کرده و دمای استاندارد آن را مجدد چک کنید

4 – درنهایت پیچ‌ و بست‌های اطراف را ببندید

سخن آخر

ترموستات یک قطعه بسیار کاربردی و مهم در خودرو است که نقش بسیار مهمی در عملکرد اصولی موتور خودرو دارد. با اطلاعاتی که در این مطلب کسب کردید، آن را در زمان مناسب تعویض کنید تا مشکلی برای خودروی شما به وجود نیاید.