هر آنچه که باید درباره دیسک و صفحه کلاچ بدانید !

دیسک و صفحه کلاچ چیست؟

سیستم کلاچ در اصل وظیفه اتصال فلایویل موتور و گیربکس را دارد. زمانی‌که شما خودرو را در حالت خلاص قرار می‌دهید اتصال موتور و جعبه دنده قطع شده و با وجود روشن بودن توانایی حرکت ندارد.

بنابراین می‌توان گفت که کلاچ یک عامل انتقال نیرو از سیستم تولیدکننده نیرو (موتور خودرو) به دستگاه انتقال نیرو (گیربکس) است. به‌همین‌دلیل پدال کلاچ در مواقع تعویض دنده یا متوقف کردن خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد و مانع از خاموش شدن ناگهانی آن می‌شود.

از قطعات اصلی تشکیل‌دهنده سیستم کلاچ می‌توان به کاور کلاچ، فلایویل یا چرخ طیار، دیسک کلاچ (دیسک اصطکاک)، صفحه کلاچ (صفحه فشار)، فنر دیافراگمی، یاتاقان رهاکننده و پدال کلاچ اشاره کرد.

معمولا به مجموع دیسک و صفحه کلاچ و بلبرینگ، کیت کلاچ می‌گویند. دیسک کلاچ یکی از مهمترین قطعات این کیت است که به‌ شکل حلقوی توسط چندین خار، فنر و زبانه درون پوسته کلاچ قرار گرفته است. با هر بار فشار دادن پدال کلاچ، انتقال نیرو به کمک دیسک کلاچ ممکن می‌شود. ازآنجایی‌که این قطعه قابلیت حرکت طولی نیز دارد، برای تعویض با فشرده‌سازی فنر کلاچ می‌تواند از صفحه کلاچ جدا شود.

دلیل اهمیت صفحه کلاچ، امکان به وجود آوردن حرکت برای سایر قسمت‌های سیستم کلاچ است. صفحه کلاچ نیز حالت دایره‌ای دارد و همیشه در تماس نزدیک با دیسک کلاچ است تا با هر فشار دیسک بتواند با فلایویل تماس برقرار کند.

ممکن است این ابهام در ذهن شما شکل بگیرد که تفاوت ظاهری میان دیسک و صفحه کلاچ چیست؟ دیسک و صفحه کلاچ چه از نظر ظاهری و چه از نظر عملکرد تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. دیسک کلاچ یک صفحه خورشید مانند است و معمولا به ندرت دچار فرسودگی یا خرابی می‌شود.

صفحه کلاچ قطعه‌ای گرد و فولادی شکل است که یک عدد لنت در وسط آن قرار می‌گیرد تا ضریب اصطکاک هر دو سطح آن را افزایش دهد. معمولا پس از گذشت مدتی لنت آن فرسوده شده و نیاز به تعویض دارد. از علل مختلفی که می‌توانند عمر مفید دیسک و صفحه کلاچ را کاهش دهند می‌توان به رانندگی پر فشار در سربالایی، درست‌ عوض‌نکردن دنده، انتخاب دنده غلط، رانندگی در ترافیک سنگین، نیم کلاچ‌های طولانی، رها کردن ناگهانی کلاچ، رانندگی با شتاب زیاد و حمل بار یا سرنشین زیاد اشاره کرد.

* برای خرید آنلاین انواع  دیسک و صفحه کلاچ  کلیک کنید *

علائم خرابی دیسک و صفحه کلاچ

دیسک و صفحه کلاچ مانند دیگر قطعات خودرو ممکن است خراب شوند. معمولا این مشکل با عنوان تمام شدن صفحه ذکر می‌شود. اگرچه که سوختن صفحه کلاچ نیز یکی از دلایل خرابی است.

همانطورکه ذکر شد، دیسک و صفحه کلاچ مدام در معرض فشار و اصطکاک قرار دارند. طبیعتا این شرایط به تدریج باعث ساییدگی آن‌ها می‌شوند. رانندگی با یک صفحه کلاچ ساییده شده یا سوخته باعث تماس غیر طبیعی آن با صفحه فلایویل می‌شود که علاوه‌ بر کاهش قدرت موتور بر روی آسیب به اجزای موتور نیز موثر است. از علائم خرابی دیسک و صفحه کلاچ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

1 – هرز خوردن گاز خودرو. اولین و مهمترین علامت تمام شدن صفحه کلاچ، افزایش ناگهانی دور موتور در هنگام حرکت است. زیرا زمانی‌که عمر این قطعه به پایان می‌رسد، تمام قدرت موتور به خوبی نمی‌تواند به گیربکس منتقل شود و بخشی از آن هرز می‌رود. این مسئله اغلب در هنگامی‌که می‌خواهید گاز بیشتری به خودرو بدهید مشاهده می‌شود. در واقع شما پدال گاز را به میزان زیادی فشار می‌دهید اما خودرو شتاب نمی‌گیرد. اگر خودرو شما برای حرکت از حالت سکون نیز نیاز به گاز خوردن زیادی دارد باز هم باید به تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ شک کنید.

2 – از دست رفتن حالت ارتجاعی پدال کلاچ خودرو. معمولا علت سفت و خشک شدن پدال کلاچ تمام شدن صفحه و یا از رگلاژ درآمدن آن است. در این زمینه یا یک تعمیرکار حرفه‌ای مشورت کنید.

3 – صدا دادن دنده در هنگام تعویض آن با وجود نگهداشتن پدال کلاچ. اصولا با تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ، دنده‌ها به‌خصوص دنده یک و دنده عقب به خوبی جا نمی‌روند. این مسئله یک هشدار جدی است و بهتر است در اولین فرصت برای تعویض صفحه اقدام کنید.

4 – لرزیدن خودرو. یکی از نشانه‌های بارز تعویض دیسک زمانی است که خودرو را روی دنده یک می‌گذارید و می‌خواهید حرکت کنید اما به محض رها کردن کلاچ و گاز دادن تمام اتاق خودرو شروع به لرزش می‌کند. البته لرزش خودرو هنگام نیم کلاچ را نیز نباید نادیده بگیرید.

از دیگر علائم خرابی می‌توان به پرت شدن سریع پا هنگام آزادسازی کلاچ، مقطع شدن حرکت پدال کلاچ به دلیل پاره شدن سیم کلاچ یا سفت شدن سیم کلاچ و عدم کشش خودرو در هنگام حرکت در سربالایی‌ها اشاره کرد.

تست تشخیص تمام شدن صفحه کلاچ خودرو

تجربه نشان داده است که دیسک و صفحه کلاچ قطعات مصرفی هستند که طول عمر دارند و معمولا بعد از ۵۰ الی ۶۰ هزار کیلومتر حرکت خودرو باید عوض شوند. البته این محدوده عددی قطعی نیست و به نوع سبک رانندگی و زندگی شما نیز بستگی دارد.

مثلا اگر در شهری زندگی می‌کنید که ترافیک‌های طولانی دارد، طبیعتا بعد از 30 الی 40 هزار کیلومتر باید به فکر تعویض باشید. اما اگر رفت و آمد شما بیشتر محدود به جاده و اتوبان است، می‌توانید روی ۷۰ الی ۸۰ هزار کیلومتر نیز حساب باز کنید. در ادامه به راهکارهای خوبی برای تست تشخیص تمام شدن دیسک و صفحه کلاچ خودرو اشاره خواهیم کرد:

1 – در ابتدا برای حرکت خودرو ساکن، آن را به‌جای دنده یک در حالت دنده دو قرار دهید. اگر خودرو خاموش نشد و توانست حرکت کند، بهتر است به فکر تعویض دیسک و صفحه کلاچ باشید. اما اگر طبق اصول مکانیک خودرو ماشین خاموش شد و نتوانست حرکت کند، نیازی به تعویض نیست.

2 – در مرحله بعد خودرو در حال حرکت با سرعت ۲۰ الی ۳۰ کیلومتر را ناگهان بر روی دنده چهار قرار داده و سپس تا انتها پدال گاز را فشار دهید. اگر خودرو شما به صدا درآمد و قدرت شتاب گرفتن نداشت، می‌توانید از سلامت دیسک و صفحه کلاچ مطمئن باشید. اما اگر ناگهان شتاب گرفت و به نوعی از کنترل عادی خارج شد یعنی دیسک و صفحه به حدی ساییده شد‌اند که دیگر در سیستم کلاچ زیاد درگیر نیستند.

3 – برای اطمینان در مرحله آخر، خودرو را به سربالایی ببرید. اگر توان کافی برای بالا رفتن نداشت و با وجود دنده یک با کاهش قدرت مواجه شد، احتمالا دیسک و صفحه نیاز به تعویض دارند.

راهکارهایی برای حرکت دادن خودرو در صورت خرابی دیسک و صفحه کلاچ

در این شرایط شما نباید تا زمان رسیدن به یک تعمیرگاه مجار خونسردی خود را از دست بدهید. ابتدا پدال گاز را کمی فشار بدهید و استارت بزنید. این شرایط که چیزی مشابه دنده خلاص است باعث جهش خودرو به سمت جلو می‌شود. زیرا به دلیل خرابی دیسک و صفحه، پدال کلاچ کارایی لازم را ندارد.

طبیعتا با هر بار ترمز خودرو شما خاموش می‌شود و باید این فرآیند را دوباره تکرار کنید. ازآنجایی‌که امکان تعویض دنده ندارید، بهتر است با همان دنده یک و با سرعت بین پانزده الی بیست کیلومتر در ساعت به حرکت خود ادامه دهید.

کارهایی که موجب خرابی دیسک و صفحه کلاچ می‌شوند

مطمئنا از میان مسائلی که باعث خرابی دیسک و صفجه کلاچ می‌شوند، تعدادی از آن‌ها تحت کنترل شما هستند. می‌توانید از وقوع آن‌ها پیشگیری کنید. مواردی مانند:

1 – درست‌ عوض ‌نکردن دنده خودرو. اگر هر بار هنگام عوض کردن دنده کلاچ را تا آخر فشار ندهید، صفحه کلاچ آسیب می‌بیند. بعد از تعویض دنده نیز باید به سرعت پای خود را از روی کلاچ بردارید. برای توقف خودرو نیز ابتدا با ترمز این کار را انجام دهید و بعد به سراغ کلاچ بروید. متاسفانه بعضی از رانندگان به‌جای ترمز از کلاچ برای کاهش سرعت استفاده می‌کنند.

2 – رانندگی در ترافیک‌های سنگین. اصولا رانندگی در شهرهای شلوغ و پرترافیک عامل موثری برای به جلوانداختن زمان تعویض صفحه کلاچ است. پس بهتر است فکری برای این مسئله بکنید.

3 – همیشه داشتن شتاب زیاد در هنگام رانندگی. جالب است بدانید که شتاب زیاد اثرات مخربی روی این قطعه حساس خودرو به‌خصوص دیسک و صفحه کلاچ می‌گذارد. پس بهتر است همیشه با سرعت بالا حرکت نکنید.

4 – انتخاب غلط دنده‌ها. یکی از مهارت‌های مهم رانندگی تعویض به‌موقع دنده است. مثلا اگر در سربالایی‌ها به‌جای دنده یک یا دو به سراغ دنده‌های سبک تر بروید، مطمئنا به دیسک و صفحه کلاچ فشار زیادی وارد می‌شود.

5 – حمل بار زیاد یا سوار کردن تعداد زیادی سرنشین. هر خودرویی یک آستانه تحمل دارد و اعمال وزن زیاد می‌تواند زمان تعویض صفحه کلاچ را جلو بیاندازد.

کارهایی که موجب افزایش طول عمر دیسک و صفحه کلاچ می‌شوند

طبیعتا اگر اشتباهات ذکر شده در بخش قبلی را تکرار نکنید، طول عمر دیسک و صفحه کلاچ خودرو شما افزایش پیدا خواهد کرد. علاوه بر این، توصیه می‌کنیم که در سربالایی‌ها به‌جای فشار دادن زیاد به پدال کلاچ از ترمز دستی برای متوقف کردن خودرو استفاده کنید. زیرا در برخی موارد درگیر بودن نصفه و نیمه کلاچ باعث آسیب صفحه کلاچ یا حتی سوختن کلاچ می‌شود. اگر نیاز است که بار سنگین با خودروی خود حمل کنید، حتما با سرعت متوسط این کار را انجام دهید.

بهترین دیسک و صفحه کلاچ‌ها از لحاظ برند

بهتر است بدانید که خرید دیسک و صفحه کلاچ باکیفیت تاثیر زیادی بر روی مصرف سوخت، قدرت و شتاب موتور و نرمی کلاچ دارد. از بهترین مارک دیسک و صفحه کلاچ در جهان می‌توان به دایکن، والئو، لوک، سیکو و ساچ اشاره کرد.

از برندهای ایرانی نیز می‌توان به ایساکو و سایپا یدک اشاره کرد که شرکت‌های ایران خودرو و سایپا تولید می‌کنند. متاسفانه اخیرا قطعات خارجی تقلبی در بازار فراوان شده‌اند و بهتر است قبل از خرید با یک تعمیرکار حرفه‌ای مشورت کنید.

سخن آخر

با توجه به نکات ذکر شده در این مطلب، احتمالا شما نیز به اهمیت سالم بودن دیسک و صفحه کلاچ خودرو پی برده‌اید. توصیه می‌کنیم با توجه به افزایش ناگهانی قیمت قطعات خودرو، اصول نگهداری از آن‏ها را رعایت کنید تا در بازه زمانی طولانی‌تری مجبور به تعویض شوید.